ئانا يۇرت رومانىدىكى مۇھىم جۈملە ۋە ئابزاسلار

ئانا يۇرت 1- قىسىم
ماۋۇ ئىچكىردىن چىققانلار شىنجاڭدەك نەچچە مىلىيوندىن جىق ئۇيغۇر ۋە باشقا مىللەتلەرمۇ بار يەردە يۇرت سورايدىغانلار باردۇر دەپ ئويلاپمۇ قويمايدۇ، ھەي ئۇيغۇر ، سەن بىر تېنچ ئوتلاقتا ئوتلاۋاتقان قوي، سىرتتىن بۆرە كەلسىمۇ ، ئېيىق كەلسىمۇ كەلگەنلىكى مەخلۇقنى ئۆزۈڭگە ئوخشاش قوي دەپ ئويلايسەن، ئۇنى يايلاقتا ئوتلىسۇن ، يايلىسۇن دەيسەن، ئۇنىڭ قەستى ئوت - چۆپتە ئەمەس ،سەندە. ئۇ سېنى ئوزۇق قىلماقچى ، ئوتلۇقىڭنى يوقاتماقچى ، سەن بۇنى بىلمەيسەن.

ھوقۇق ئىگىلىرى تامامەن خەنزۇ ، ئۇلارنى باقىدىغانلار بىز خەق ، تۈرمىلەردە ئۆلۈۋاتقان ، ھەممىلا جايدا ئۆلۈۋاتقانلارمۇ بىز خەق.


بىزنىڭ ئۇيغۇرلىمىز قانچە يىل باش پاناھ ئىزدەيدىكىنتاڭ. شېڭ دۇبەنگە تايىنىپ بەخت تېپىش يولى، سابىت داموللىنىڭ يولىنى تۇتۇپ ئىسلام جۇمھۇرىيتى قۇرۇش يولى ، سوۋىت ئىتتىپاقىغا تايىنىپ بايلارنى يوقىتىپ ، كەمبەغەللەر دۆلىتى ---- سوتسىيالىزىم قۇرۇش يولى ، گومنداڭنى ئاغدۇرۇپ ، شېڭ شىسەينى يوقىتىپ يەنئەندىكى ماۋزېدۇڭنىڭ ئەسكەرلىرىنى باشلاپ كېىلىپ كەمبەغەللەرگە ھاكىميەتنى تۇتقۇزۇش يولى...... ؟


نە- نەلەردىن كېلىسەنۇ ، بىزنى باشقۇرىسەن، ئېزىسەن، بىكاردىنلا سولايسەن ، ئۆلتۈرىسەن، سەن بىزنىڭ ئادەم ئىكەنلىكىمىزنى ھېسابقا ئالمايسەن، بىزدىمۇ ئىنسانىي غۇرۇر بارلىقىغا ئىشەنمەيسەن. مەيلى ئىشەنمە ، ھېچبولمىغاندا بىزنىڭ نەپرەتلىنەلەيدىغانلىقىمىزنى بىلىشىڭ كېرەك . نەپرەتنىڭ ئۆزى كۈچ، غەزەپنىڭ ئۆزى قورال، سەن بۇنى ھېسابقا ئالمىدىڭ. سەن ھوقۇق ، مىلتىق ۋە پوپوزاڭغا ئارتۇقچە ئىشىنىپ كەتتىڭ ، ۋاقتى كەلگەندە ئۇ نەرسىلىرىڭ كارغا كەلمەيدۇ.


بىر مىللەتنىڭ بىر نەچچە يۈز ، بىر نەچچە مىڭ پىداكارلىرى بولغاندىلا ئۇ مىللەت ئويغىنالايدۇ، قوزغىلالايدۇ، ئۆزىنى قۇتقۇزالايدۇ.


ئەسكەرلەر كۇلىدىن پىيادە چىققاندا ئۇلارغا ئەگىشىپ ، يول بويى ئەسكەرلەرنى مىلىچمال بىلەن تەمىنلەپ كېلىدىغان خۇلاڭزىچىلار ( خەنزۇ ئىشلەمچى، تۈۋەن قاتلامدىكىلەرنى كۆرسىتىدۇ ) بىر سېۋەت بىلەن چىقىپ، ھازىر بۇ يەردە چوڭ باي بولۇپ كېتىشتى ، نەگىلا بارسا تىيەنزىنلىك باي ( تىيەنجىنلىك دېمەكچى ) . ئۇلار يالاڭ ئاياغ چىقىشقان خۇلاڭزىچىلار ئىدى، بايلىق - ئەمەل شۇلاردىن ئاشمايدۇ. كۇلىدا دېۋانىچىلىق قىلىدىغانلىرى بۇ يەرگە چىقىپ چوڭ باي، ئەمەلدار بولىۋالىدۇ. ساراڭ شويمەك ئېلىشىپ قالغانلىرىمۇ بۇ يەرگە چىقىپ دوتەي بولۇۋالىدۇ.

ئانا يۇرت 2- قىسىم

ئۇيغۇرلار مېھماندوست خەلق، تۆت تال خى تا _ي ئۇلارنى سورايدۇ. خى تا -يلارنى ئۇيغۇرنىڭ يېرىگە كىرىۋالدى. يەنە تېخى بۇ يەر بىزنىڭ دەيدۇ. سېپىلنى نېمىشقا قورغاسىقىچە سوقىمىدىڭ؟ شىنجاڭ دېگەن سۆزنىڭ مەنىسى يېڭى چىگرا دېگەن گەپكەن. سېنىڭ بولسا نېمىشقا يېڭى دەيسەن؟ گېنرال كالپاكوۋىسكى غۇلجىنى 10 يىل سورىغاندا نېمىشقا شىنجاڭغا ئەسكەر كىرگۈزۈپ ھەممە يەرنى بېسىۋېلىپ بۇ يەردە ئۇيغۇر دۆلىتى قۇرمىدى؟ سىلەر ئۇيغۇر خەق سىتالىندىن ئۈمىد كۈتمەڭلار، ئۇ سىلەرگە ھەرگىز دۆلەت قۇرۇپ بەرمەيدۇ.



شىنجاڭنىڭ يېرى ڭەڭ، مۇنبەت، مال - چارۋا دېگەننى قانچە قىلىمەن دېسەڭ شۇنىڭغا ئىمكان بار، مېۋە - چېۋە، كۆكتات ، دەل - دەرەخ ، ئالتۇن - كۆمۈش، نېغىت، تەبىئىي گاز .... نېمە دېسە شۇ بار، لېكىن بۇ يەرنىڭ ، ئانا تۇپراقنىڭ خەلقى نادان ، كەمبەغەل، بىچارە!

******* ____ بىز يەنئەننىڭ غەلبە خەۋىرىنى كۈتۈپ تۇرىدىكەنمىز، ئۆز ئالدىمىزغا ھۆكۈمەت بۇلالمايدىكەنمىزما ؟ ياق؟ ئۇنىڭغا خەلق ئۇنىمايدۇ، بىز مۇڭغۇلىيەدەك بىر سوتىسيالىستىك دۆلەت قۇرىمىز!
_____ سوتسىيالىزىم قۇرمىساق بۇ ئورۇسلار بىزنى بىر كۈنمۇ تۇرغۇزمايدۇ. ئۇنى قىلىمىز، لېكىن دۆلەت بۇلىشمىز كېرەك.
_____ ئۇنىمىسچۇ؟
_____ ئۇنىمىسا شىنجاڭ دېگەن نامنى يوقىتىپ باشقا نام قويۇپ سوۋىت ئىتتىپاقىغا قوشۇلىمىز !
 ____- ئۇنىڭغا سىتالىن ئۇنىمايدۇ.
____ سىلەر مىلتىقنى گومىنداڭغا قارىتىپ ئاتىسلەر ، ۋەزىپەڭلار بىرلا : گومىنداڭنى قوغلاپ چىقىرىش . كەلگۈسىدە قۇرۇلۇدىغان ھۆكۈمەتنى سىتالىن بەلگىلەيدۇ.
_____ زالىملىق،مۇستەبىتلىك، ئۇرۇشنى بىز ئۇيغۇر قىلىمىز، قاننى بىز تۆكىمىز، بۇيرۇقنى سوۋىت ، ئورۇس بېرىدۇ، تەقدىرىمىزنى ئورۇسلار، ياتلار بەلگىلەيدۇ.....


ھەممە ئادەم توغۇلغان جايىدا ياشىسا ، دۇنيادا جېدەلمۇ ، قىرغىنمۇ بولمىسا دەيمەن. خى تا _ يلار كۇلىدىن كەلمىسە شىنجاڭغا ماجرا ، زۇلۇم نەدىن كېلەتتى. يېرىمىزگە كېلىدۇ- دە ، يەرنى دەسسەشنى ياراتماي ، بېشىمىزغا دەسسەيدۇ. مۇنداقمۇ نائىنساپ خەق بولىدىكەن.

« تىرىلىش » دېگەن روماندا :« پۈتۈن روسىيە بىر تۈرمە » دېگەنگە ئوخشاش ، بىزنىڭ بۇ يۇرتىمىز شىنجاڭمۇ ھازىر بىر چوڭ تۈرمىگە تۈرمىگە ،سىياسى تۈرمىگە ئايلاندى.



___ بىراق ،شىنجاڭ 2000يىلدىن بېرى ، جاڭ چىيەن، بەنچاۋلار قەدەم باسقاندىن تارتىپ بىزنىڭ يېرىمىز ئىكەنلىكى مۇنازىرە تەلەپ قىلمايدىغان پاكىتتە.
___ بۇ بىز خەنزۇلارنىڭ كۆز قارشىمىز، چەت ئەللىكلەر ئۇنداق قارىمايدۇ. مىسالى، سەددىچىن سېپىلىنى نېمىشقا شىنجاڭ ئىچىگە سوقمىڭ، شىنجاڭ سىرتىدا قالىدۇ؟ يەنە نېمىشقا بۇ زېمىنغا شىنجاڭ ( يېڭى چىگرا ) دەپ نام قويۇلغان. بۇ نام 1884- يىلى قويۇلدىغۇ ، دېسە تىلىمىز تۇتۇلۇپ قالىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ زېمىندىكى مىللەتلەرنى ئادەم ئورنىدا كۆرمىگەنلىكىمىزمۇ راست، بىزدىكى ھەدىدىن زىيادە مىللەتچىلىك، مىللىي زۇلۇم، مىللىي كەمسىتىش ، خورلاش مۇ بىر پاكىت.


مۇنۇ ئۆتكەنكى قوغلىغان، قاچقانلارنىڭ تەتۈرىچە سەپەر باشلىغان ئەزىمەتلەرنىڭ يېشىل بايرىقى تارىخ بېتىگە نېمىلەرنى يازاركىن. تۈكۈلگەن تەر بىلەن قان ، چۆللەردە قالىدىغان يېگىت سۆڭەكلىرى يېشى قۇرۇماسلارنىڭ ئەسلىمىسى بۇلارمۇ ياكى پەخىرلەنگۈچىلەرنىڭ ئابىدىلىرى بولۇپ قالارمۇ؟


يەرمۇ ئۇيغۇرلارنىڭ ، لېكىن ئۇلارنى بىز خەنزۇ خەق سورايمىز، بىز سورىغانكەنمىز، ئېزىمىز ، ھۆكۈمەت ، ئەسكەر، ساقچى ، قانۇن بىزنىڭ . خالىساق ئۆلتۈردۇق، تۈرمىگە سالدۇق. شۇنچە بايلىق ، ماشىنا - ماشىنىدا ئىچكىرگە كېتىۋاتقان ئالتۇن- كۆمۈش ، ئۈنچە - مەرۋايىت ، قاشتېشى ، پۇل - دۇنيانى ئۇلار يارىتىدۇ، بىز ئالىمىز ، بۇ بىر ئادالەتسىزلىك.


شىنجاڭدىكى بۇ توپىلاڭ ( ئۈچ ۋىلايەت ئىنقلابىنى دېمەكچى ) شۇلارنىڭ ئىشى ( كومۇنستىك پارتىيە بىلەن سوۋىتنى دېمەكچى ) . گەرچە بۇ يەرگە يەنئەندىن بىرەر سىياسى رەھبەر كەلمىگەن بولسىمۇ ، بەرىبىر شۇنداق. قىزىل بايراق مەخپىي، ئاي يۇلتۇزلۇق كۆك بايراق ، ئاق بايراق ئاشكارا ! بولمىسا سوۋېت ئىتتىپاقى قورال، كوماندىر چىقىرىپ باندىتلارنى ( ئۇيغۇرلارنى دېمەكچى ) بۇنچە قوللايتتىمۇ؟


دۇنيادا ۋىجدان ئىگىلىرىگە مىللىي ھاقارەت، مىللىي كەمسىتىشتىنمۇ قاتتىق خورلۇق بولامدۇ؟ شۇڭا بۇنداق رېئاللىقنى ئۆزگەرتىش ئۈچۈن قوزغىلىش كېرەك، ئىنقىلاپ قىلىش كېرەك،،!

ئانا يۇرت رومانى 3- قىسىم


دۇنيادا ئۆزىنىڭ دۆلىتى بولمىغان مىللەتتىنمۇ بىچارە خەلق بولامدۇ؟ بىر مىللەتنىڭ ئەڭ كاتتا مەنپەئەتى ئۇنىڭ دۆلىتى بولغانلىقىدا .
قۇربان بېرىشكە ئۆزىنى ئاتىغان مىڭلىغان ئوغلانى بولمىغان مىللەت مەڭگۈلۈك قۇل.




___ شىنجاڭنىڭ يەر ئاسىتى خىلمۇخىل بايلىق، تۈگىمەس نېفىت، يەر ئۈستى دېھقانچىلىق -چارۋىچىلىققا تولىمۇ پايدىلىق كەڭرى زېمىن، تاغلىرى ئورمان بىلەن تولغان، چۆللىرىمۇ دۇنيادا كەم ئۇچرايدىغان جانلىق، جانسىز بايلىقنىڭ كانى....بۇنداق يەرنى كىممۇ مېنىڭ دەپ تالاشمىسۇن، يالغان تارىخ ياسىمىسۇن؟ _ دېدى رەخىمجان زىياپەتتە ئىچىكەن ھاراقنىڭ كۈچى بىلەن جانلىنىپ ،- جاڭ جىجۇڭ گېنرال يالغۇز سىياسەتچىلا ئەمەس،تارىخچىغۇ ، ئېيتىڭا ، ئەخماتجان ئەپەندىم،شىنجاڭ دېگەن سۆز يېڭى چېگرا دېگەن سۆز دەيدۇ، راستىمۇ؟
_______ مەن تۈرمىدە خەنزۇچە خەت ئۆگەنگەن،- دېدى ئەخمەتجان قاسىمى كۈلۈپ ، - شىن دېگىنى يېڭى دېگىنىكەن، جاڭ دېگىنى چېگرا دېگەن سۆزكەن. قىسقىىسى يېڭى چىگرا دېگەن بولىدىكەن!
_____ ھىم، 2000يىل بۇرۇن بۇ خى -تاي خەقنىڭ بولىدىكەنۇ ،1-دىن ، شىنجاڭ سېپىل سىرتىدا ، 2- دىن، يېڭى چىگرا دەپ نام قويۇدىكەن. ئاڭلىسام بۇ نام 1884- يىلى قويۇلغانكەنغۇ، ھېسابلىساق ئۇ ياقتا 16يىل، بۇ ياقتا قىرىق بەش يىل ، بار يوقى 61 يىل بوپتۇ، بۇ ئىسىم قويۇلغىنىغا، ھا ،،ھا ،،ھا ،،،راست كونىكەن،كونىكەن...
_____ جۇڭگۇ دېگەن تارىخ ئەمەس ، سىياسەت سۆزلىنىدىغان جاي ئەمەسمۇ؟ ، دېدى ئەخمەتجان قاسىمى،_ بىز ۋەزىيەتكە ماسلاشمىساق زىيان تارتىمىز. سوۋىت ئىتتىپاقى شىنجاڭنىڭ مۇستەقىل بولۇشىنى خالىمايدۇ، بىز سوۋت ئىتتىپاقىنىڭ كۆرسەتمىسى بويىچە ئىش قىلمىساق بولماس رەخمجان سابىرى .




راست ، جۇڭگۇ زېمىنىدا تاڭ يۇرۇماقتا ،يەنئەن غالىپلار سۈپىتىدە بېيجىڭغا كۆچتى. جىجاڭ جيېشى تەيۋەنگە قېچىش ئالدىدا، شەرىقتىكى بۇ بۈيۈك تۇپراقتا ئالەمشۇمۇل ئۆزگىرىش پەيدا بولدى. جۇڭخۇا مىنگونىڭ ئورنىنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتى ئېگىلىمەكچى! بۇ زور خۇشاللىق ماڭغۇچىلارنى ( ئەخمەتجان قاسىمى ، دەلىلقان سوگۇربايوف،ئابدۇركېىرىم ئابباسوف .....قاتارلىق ۋەكىللەر ) ئىلىدىكى بارلىق ھۆكۈمەت، ئارمىيە رەھبەرلىرى،خەلق ۋەكىللىرى ئۇزىتىشى كېرەك ئىدى، لېكىن ئۇلار ئالتاينى كۆزدىن كەچۈرۈش نامى بىلەن مەخپى يولغا چىقتى. ماشىنىلار غۇلجىدىن ئالمۇتىغا قاراپ يۈرۈپ كەتتى....
گويا تۆكۈلگەن قانلار پاجىئەنى مەقسەت قىلغاندەك، ئەزىز قۇربانلار تېىرىكلەرنى يانلىرىغا چىللاۋاتقاندەك، ھەممىلا ئادەمنىڭ بۇدۇنيا بىلەن خوشلاشقۇسى كەلگەنئىدى. لېكىن قويۇق ئورمانلا كەينىدىن - كۈنچىقىشتىن ئاستا باش كۆتۈرۈۋاتقان قوياش ئىنسانلارنى ھاياتقا، ياشاشقا- بەختكە چىللىماقتا ئىدى!